Antoni Leonard Różycki, urodzony 31 maja 1885 roku w Augustowie, był znaczącą postacią w polskim świecie sztuki. Jego życie zakończyło się 5 lutego 1967 roku w Warszawie, gdzie zyskał sobie status uznanego aktora.
Przez lata swojej kariery Różycki wykazał się talentem zarówno jako aktor teatralny, jak i filmowy. Jego bogate doświadczenie artystyczne oraz zaangażowanie w rozwój polskiego teatru zaowocowało również stanowiskiem dyrektora teatru.
Życiorys
Antoni Różycki przyszedł na świat w rodzinie Józefa, który był burmistrzem Łukowa, a później prezydentem Siedlec, oraz Zofii Różyckiej. Edukację rozpoczął w gimnazjum w Siedlcach, gdzie zaangażował się w działalność teatralną w ramach szkolnych przedstawień. Jako wolny słuchacz podjął studia z zakresu filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim.
W 1905 roku ukończył Klasę Dramatyczną przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym, co zainaugurowało jego drogę zawodową, kiedy to zadebiutował w teatrze w Łodzi. Następnie, w latach 1906–1908, występował w Teatrze Małym w Warszawie, a kolejne okresy jego kariery obejmowały Teatr Miejski w Krakowie (1908–1910), Teatr Polski w Łodzi (1910–1911), oraz Teatr Zjednoczony w Warszawie (1911–1912).
W sezonie 1912/13 wrócił do warszawskiego Teatru Małego, a od marca 1913 dołączył do zespołu warszawskich teatrów rządowych (farsy Letni i Nowy). W latach 1915-1916 był członkiem Zarządu Zrzeszenia Farsy WTR, a od kwietnia 1916 rozpoczął występy w warszawskim Teatrze Rozmaitości. Lata 1919–1921 spędził w zespole Reduty oraz ponownie w Teatrze Rozmaitości. W seasons 1921/22 oraz 1922/23 został zaangażowany przez Arnolda Szyfmana do Teatru Polskiego i Małego.
W okresie 1923–1932 występował w warszawskich Teatrach Miejskich, głównie w Teatrze Letnim oraz Teatrze Narodowym. Równocześnie w 1925 roku występował w nocnym teatrze Szkarłatna Maska, a w styczniu 1928 zrealizował program rewiowy „Confetti” w teatrze Nowe Perskie Oko. Po 1932 roku jego kariera obejmowała występy w Teatrze Małym, Teatrze Nowym w Poznaniu oraz warszawskich teatrach: Kameralnym, Letnim oraz Narodowym.
W latach 1934-1939 Różycki występował pod zarządem TKKT, głównie na scenach Teatru Narodowego, Nowego i Letniego. Po wybuchu II wojny światowej, w okresie okupacji niemieckiej, nie pracował w teatrze, natomiast zajmował się pracą w kawiarniach, takich jak „Mon Cafe” oraz „U Aktorek”. Po powstaniu warszawskim został wysiedlony z miasta i zamieszkał w Końskich.
Po wojnie, od 5 marca 1945 do 30 maja 1947, był dyrektorem Teatru Miejskiego w Lublinie, gdzie również grał i reżyserował. Po powrocie do Warszawy, w sezonie 1947/48, zasilił Miejskie Teatry Dramatyczne, a w sezonie 1948/49 występował w Teatrze Klasycznym oraz w kabarecie literackim „Ani Be ani Me”. Od jesieni 1949 roku należał do zespołu Teatru Polskiego w Warszawie aż do końca swoich dni.
Różycki miał na swoim koncie również rolę w filmach oraz współpracę z Teatrem Polskiego Radia. Jako pedagog pracował z młodym pokoleniem aktorów w szkołach teatralnych w okresie międzywojennym. Należał do grona zasłużonych członków SPATiF-ZASP, a w 1955 roku został uhonorowany Nagrodą Państwową II stopnia za swoją wieloletnią pracę artystyczną.
Był dwukrotnie żonaty; jego pierwszą małżonką była Maria Dunikowska z domu Fertner, a później Maria Ficka. Różycki zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 24-2-13).
Filmografia
Filmografia Antoniego Różyckiego obejmuje różnorodne role, które zapisały się w historii polskiego kina. Oto zestawienie jego projektów filmowych, z chronologicznie uporządkowanymi tytułami:
- 1916: Chcemy męża,
- 1918: Mężczyzna − narzeczony Haliny,
- 1932: Sto metrów miłości,
- 1933: Pod Twoją obronę − delegat szefa lotnictwa,
- 1934: Czarna perła − Grzeszczyński, szef gangu,
- 1935: Dzień wielkiej przygody − kapitan straży granicznej,
- 1936: Pan Twardowski − dworzanin,
- 1936: Wierna Rzeka,
- 1937: Dorożkarz nr 13 − hrabia Wolski,
- 1937: Dziewczęta z Nowolipek − publicysta Mikołaj Szubow,
- 1937: O czym marzą kobiety − aferzysta Lewaso,
- 1938: Królowa przedmieścia − mecenas Złotogórski.
Ordery i odznaczenia
Antoni Różycki otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń w ciągu swojej kariery, co świadczy o jego znaczącym wkładzie w rozwój kraju oraz działalność na rzecz społeczeństwa.
- Złoty Krzyż Zasługi, 25 marca 1938,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, 11 lipca 1955,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 10 maja 1947,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, 19 stycznia 1955.
Przypisy
- Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22.07.1955 r. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 31.05.2024 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- M.P. z 1947 r. nr 78, poz. 522 „z okazji 40-letniego jubileuszu pracy scenicznej”.
- Cmentarz Stare Powązki: ANTONI RÓŻYCKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 19.12.2019 r].
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Natalia Fiedorczuk | Juliusz Szczęsny Batura | Irena Krzywińska | Janina Osewska | Grzegorz Moryciński | Andrzej Krukowski | Jerzy Jaworowski | Halina Cieślińska-Brzeska | Marian Jonkajtys | Maciej Maciejewski (1914–2018) | Tadeusz Dawidejt | Janusz Michałowski | Darek Karp | Andrzej SzczytkoOceń: Antoni Różycki