Zygmunt Huszcza

---

Życiorys

Młodość

W latach 1925–1932 Zygmunt Huszcza kształcił się w szkole powszechnej w Augustowie. Znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej, jego rodzina, w której miał sześcioro rodzeństwa, zmusiły go do przerwania nauki. Po przerwie, od 1933, kontynuował edukację w Gimnazjum Ogólnokształcącym w Augustowie, a od 1937 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego, gdzie uzyskał maturę w 1939 roku. Latem 1939 roku angażował się w paramilitarne Junackie Hufce Pracy w Mikołowie, gdzie jako junak 8 Batalionu Pracy uczestniczył w budowaniu umocnień obronnych. Po tym doświadczeniu wrócił do pracy w rodzimym gospodarstwie, a następnie, od listopada 1939 do czerwca 1941, pełnił rolę nauczyciela łaciny w gimnazjum oraz w szkole średniej w Krasnymborze.

II wojna światowa

Po wybuchu wojny między Niemcami a ZSRR, w czerwcu 1941 roku, Zygmunt Huszcza został, wraz z rodziną, deportowany do ZSRR, gdzie osiedlił się w miejscowości Oczury w Kraju Krasnojarskim. Tam pracował w kołchozie „Jenisiej” oraz jako tragarz w magazynach zbożowych. W maju 1943 roku przyłączył się do formowanych w ZSRR Polskich Sił Zbrojnych, obejmując dowództwo nad 9 Kompanią w 3 Pułku Piechoty 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. 15 sierpnia tego samego roku uzyskał status prymusa I promocji w Szkole Podchorążych Piechoty w Riazaniu. 28 sierpnia 1943 roku, dzięki promocji przez gen. bryg. Zygmunta Berlinga, awansował na stopień podporucznika piechoty. Brał udział w bitwie pod Lenino, dowodząc plutonem ciężkich karabinów maszynowych. Od listopada do grudnia 1943 roku odbył kurs dla starszych adiutantów batalionu przy sztabie 1 Dywizji Piechoty. Później działał jako adiutant dowódcy Dywizji oraz brał udział w kursach strzelecko-taktycznych „Wystrieł” w Sołniecznogorsku. W sierpniu 1944 roku został pomocnikiem szefa Wydziału Personalnego Dowództwa 1 Armii Wojska Polskiego, gdzie awansował na porucznika i kapitana, a w lutym 1945 roku na starszego adiutanta dowódcy 1 Armii WP gen. dyw. Stanisława Popławskiego. Przez cały okres wojny uczestniczył w kluczowych bitwach, w tym pod Puławami, Warszawą, Bydgoszczą oraz przy zdobyciu Berlina.

Powojenna służba wojskowa

W czerwcu 1945 roku Huszcza był jednym z polskich oficerów biorących udział w paradzie zwycięstwa na placu Czerwonym w Moskwie. Od lipca 1945 roku pełnił rolę adiutanta gen. Stanisława Popławskiego, dowódcy Okręgu Wojskowego nr IV w Katowicach. W maju 1946 roku awansował na zastępcę dowódcy 25 Pułku Piechoty we Wrocławiu, a w lipcu 1946 roku, w stopniu majora, objął dowództwo nad 27 Pułkiem Piechoty w Kłodzku. W tym samym roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. Pomiędzy listopadem 1947 a marcem 1948 dowodził 11 Dywizją Piechoty w Żarach oraz studiował w Akademii Sztabu Generalnego WP. W lipcu 1950 roku ukończył Wojskową Akademię Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR z wyróżnieniem. Niezmierzone zmiany polityczne w Polsce po wojnie doprowadziły do masowych usunięć oficerów, co sprzyjało awansom młodszych, mniej doświadczonych oficerów. Od sierpnia 1950 roku do listopada 1952 był dowódcą 4 DP w Krośnie Odrzańskim, a jego niesamowity awans na generała brygady miał miejsce na podstawie Zarządzenia Prezydenta RP Bolesława Bieruta. W późniejszym czasie, od listopada 1952 roku kierował 2 Korpusem Armijnym w Poznaniu, a od listopada 1953 roku do listopada 1964 roku dowodził Pomorskim Okręgiem Wojskowym w Bydgoszczy. W 1958 roku został awansowany do stopnia generała dywizji, a od stycznia 1965 roku do marca 1968 roku pełnił funkcję zastępcy Głównego Inspektora Szkolenia MON, po czym w marcu 1968 roku objął dowództwo Warszawskiego Okręgu Wojskowego, które sprawował do kwietnia 1972 roku. Równolegle z tym pełnił rolę prezesa CWKS Legia Warszawa oraz ukończył Wyższy Kurs Akademicki w Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. K.J. Woroszyłowa w Moskwie w 1969 roku.

Działalność polityczna i społeczna

W latach 1961–1965 Zygmunt Huszcza zasiadał w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Bydgoszczy. Następnie, przez okres 1969–1976, reprezentował PZPR w Sejmie PRL, zdobywając imponującą ilość 294 809 głosów w wyborach parlamentarnych w 1972 roku (96,08% w okręgu wyborczym). W kwietniu 1972 roku przeszedł na urlop z wojska i już nie powrócił do służby liniowej. Pełnił rolę podsekretarza stanu w Ministerstwie Oświaty i Wychowania, a w latach 1982–1988 był prezesem Ligi Obrony Kraju. W 1988 roku, w związku z nadchodzącą emeryturą, przeszedł do dyspozycji MON, a 12 lipca 1988 roku, w wieku 71 lat, został przeniesiony w stan spoczynku. Rada Państwa awansowała go do stopnia generała broni w stanie spoczynku 15 września 1988 roku, a jego nominację wręczył w Belwederze przewodniczący Rady Państwa gen. armii Wojciech Jaruzelski.

Na początku lat pięćdziesiątych Huszcza był jednym z inicjatorów utworzenia Wojskowego Koła Łowieckiego „Hubertus” w Bydgoszczy oraz związał się z Związkiem Bojowników o Wolność i Demokrację. Uczestniczył w różnych organach tego ruchu, m.in. od 1972 roku jako wiceprezes ZG ZBoWiD. Zasiadał w Społecznym Komitecie Budowy Centrum Zdrowia Dziecka i w Obywatelskim Komitecie Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. W latach 1973–1990 był wiceprzewodniczącym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz członkiem Rady Głównej Przyjaciół Harcerstwa. Był także prezesem Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych oraz przewodniczącym Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Syryjskiej. 9 maja 1985 roku kierował polskim zgrupowaniem kombatantów oraz żołnierzy, biorącym udział w uroczystości 40-lecia zwycięstwa na placu Czerwonym w Moskwie.

Po zakończeniu aktywności publicznej, Zygmunt Huszcza pozostał wiceprezesem Zarządu Głównego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych aż do momentu swojej śmierci. Pochowano go na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, gdzie uroczystość żałobna została odprawiona w katedrze polowej WP przez biskupa polowego WP gen. dyw. Tadeusza Płoski, z odczytanym specjalnym posłaniem od byłego biskupa gen. dyw. Sławoja Leszka Głodzia.

Awanse

W trakcie długotrwałej kariery w ludowym Wojsku Polskim, Zygmunt Huszcza zdobywał kolejne stopnie wojskowe, co potwierdza jego awans i rozwój w armii.

• podporucznik – sierpień 1943,
• porucznik – sierpień 1944,
• kapitan – luty 1945,
• major – czerwiec 1946,
• podpułkownik – lipiec 1947,
• pułkownik – listopad 1947,
• generał brygady – lipiec 1952,
• generał dywizji – lipiec 1958,
• generał broni w stanie spoczynku – październik 1988.

Życie prywatne

Zygmunt Huszcza był synem Józefa i Julii z Górskich, których życie pełne było wyzwań i odegrało ważną rolę w jego historii. Jego ojciec, stawiając na lepszą przyszłość, zdecydował się na emigrację zarobkową do Filadelfii w Stanach Zjednoczonych.

Przez osiem lat Józef ciężko pracował jako górnik w kopalni węgla kamiennego. Po powrocie do Polski, postanowił zainwestować w przyszłość swojej rodziny, kupując 10-hektarowe gospodarstwo rolne.

Zygmunt zdecydował się na osiedlenie się w Warszawie. Był żonaty z Heleną Sok, która przyszła na świat w 1926 roku i zmarła w 2002 roku. Wspólnie wychowali dwie córki – Ewę Marię i Beatę oraz syn Zygmunta, który przyszedł na świat w 1963 roku i odszedł w 2015 roku.

Odznaczenia i wyróżnienia

Zygmunt Huszcza był osobą o bogatym dorobku odznaczeń i wyróżnień, które odzwierciedlają jego zaangażowanie oraz profesjonalizm w służbie dla kraju. Wśród jego osiągnięć znajdują się:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari, przyznany w 1972 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany w 1959 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 1954 roku,
• Order Budowniczych Polski Ludowej, przyznany w 1979 roku,
• Order Sztandaru Pracy I klasy, dwukrotnie, w 1964 i 1968 roku,
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy, nadany w 1945 roku,
• Krzyż Walecznych, przyznany w 1945 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi, otrzymany w 1946 roku,
• Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”, nadany w 1946 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany w 1954 roku,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej, nadany w 1974 roku,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej, otrzymany w 1984 roku,
• Medal za Warszawę 1939–1945,
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk,
• Medal Zwycięstwa i Wolności z 1945 roku,
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”, nadany w 1958 roku,
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”,
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”,
• Medal „Za udział w walkach o Berlin” przyznany w 1967 roku,
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”, nadany w 1973 roku,
• Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”,
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Złota Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej”,
• Odznaka Kościuszkowska,
• Odznaka Grunwaldzka,
• Złoty Medal „Za zasługi dla Ligi Obrony Kraju”,
• Złote odznaczenie im. Janka Krasickiego,
• Złoty Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”,
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”, otrzymana w 1959 roku,
• Medal „Zasłużony Działacz Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej”, przyznany w 1989 roku,
• Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, nadana w 1964 roku,
• Odznaka „Za Zasługi dla ZBoWiD”,
• Złota Odznaka Kół Młodzieży Wojskowej,
• Honorowa Odznaka 30-lecia PPR, przyznana w 1972 roku,
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”, nadana w 1961 i 1971 roku,
• Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska”, przyznana w 1960 roku,
• Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa koszalińskiego”, nadana w 1972 roku,
• Odznaka honorowa „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, przyznana w 1976 roku,
• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi, nadana w 1976 roku,
• Odznaka „Za Zasługi dla Województwa Wałbrzyskiego”, przyznana w 1989 roku,
• Medal „Zasłużony dla Ziemi Kłodzkiej”, nadany w 1977 roku,
• Order Lenina (ZSRR, 1968),
• Order Czerwonej Gwiazdy (ZSRR, 1945),
• Medal „Za zdobycie Berlina” (ZSRR),
• Medal „Za wyzwolenie Warszawy” (ZSRR),
• Medal „Za umacnianie braterstwa broni” (ZSRR, 1984),
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1945),
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR),
• Odznaka „25-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1970),
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1975),
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1985),
• Medal jubileuszowy „Pięćdziesięciolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej” (Rosja, 1995),
• Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR” (ZSRR),
• Medal „Za umacnianie Przyjaźni Sił Zbrojnych” III klasy (Czechosłowacja, 1970),
• Medal „30-lecia Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kuby” (Kuba, 1987),
• Wpis do „Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich” z 1974 roku,
• Honorowy członek Bractwa Kurkowego Grodu Bytomskiego, od 1986 roku,
• inna odznaczenia i wyróżnienia organizacyjne oraz regionalne.

---

Oceń: Zygmunt Huszcza

---