Sanktuarium Matki Bożej Studzieniczańskiej

---

Historia

Legenda głosi, że na obszarze Studzienicznej, w czasach przedchrześcijańskich, znajdowało się miejsce kultu, o czym mogą świadczyć wiekowe dęby. Początki kultu maryjnego w regionie Augustowa sięgają XVII wieku. Z zachowanej wzmianki z 1689 roku wynika, że w tym czasie do miasta przywieziono obrazy Matki Boskiej. Wizytacja dekanatu augustowskiego z 1700 roku potwierdza istnienie miejsca znanego z cudów, choć jego lokalizacja nie jest dokładnie określona.

W 1740 roku list przeora zakonu kamedułów z Wigier wspomina, że na wyspie Jeziora Studzienicznego ludność czciła kopię obrazu Matki Bożej Częstochowskiej przynajmniej od 1728 roku. W tym czasie na wyspie mieszkał pustelnik, którego imię jest nieznane. Istotny moment nastąpił w 1741 roku, kiedy to proboszcz augustowski uzyskał zezwolenie na budowę kaplicy, jednak przez sprzeciw kamedułów budowa uległa opóźnieniu.

W 1772 roku na wyspie osiedlił pustelnik Wincenty Morawski, znany z dotychczasowej służby wojskowej, który był członkiem Franciszkańskiego Zakonu Świeckich. Z jego inicjatywy powstała drewniana kapliczka. W 1777 roku starosta augustowski Stanisław Karwowski zakupił inną drewnianą kaplicę, którą Morawski przeniósł z pomocą mieszkańców do Studzienicznej. W roku 1782 miał miejsce pielgrzymka Morawskiego do Rzymu, podczas której uzyskał prawo do czterech odpustów zupełnych rocznie.

Rok 1786 to czas powstania pierwszego drewnianego kościoła w Studzienicznej. W 1795 roku wieś została odłączona od parafii w Augustowie, stając się częścią nowo utworzonej parafii w Szczebrze. Pod koniec XVIII wieku liczba wiernych przybywających na odpusty wynosiła około 500 osób. Lokalne tradycje wiązały się z przekonaniami, że woda ze studzienki przy kaplicy ma właściwości zdrowotne, co z kolei zainspirowało nazwę miejscowości.

W wieku XIX Studzieniczna zyskała status jednego z najważniejszych ośrodków odpustowych diecezji augustowskiej, z licznymi pielgrzymami przybywającymi zwłaszcza na Zielone Święta i święto św. Anny. Liczba uczestników odpustów rosła z każdym rokiem, zaś w 1859 roku szacowano, że przybyło kilkanaście tysięcy pątników. Po powstaniu styczniowym liczba ta spadła, lecz na przełomie XIX i XX wieku znów zaczęła rosnąć, osiągając do 40 tysięcy pielgrzymów po 1905 roku.

Pątnicy przynosili ze sobą ofiary w postaci świec, płótna, lnu, wosku i innych dóbr, obmywali się wodą ze studzienki, a także w specyficzny sposób obchodzili kaplicę na kolanach. Zwyczaj przybywania z religijnymi znakami, krzyżami i chorągwiami ugruntował się w przełomie XIX i XX wieku, a w trakcie odpustów wielu wiernych przystępowało do spowiedzi.

Kościół w Studzienicznej uzyskał status filii parafii w Szczebrze w 1838 roku. Wzniesiona dzwonnica datowana jest na około 1820 rok. W roku 1847 powstał nowy drewniany kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej, a w miejscu starszej kaplicy powstała w 1872 roku nowa murowana kaplica Najświętszej Marii Panny. W 1873 roku studzieniczną parafię Matki Bożej Szkaplerznej ogłoszono samodzielną. Na koniec XIX wieku do Studzienicznej wzniesiona została grobla łącząca wyspę z lądem stałym. W 1908 roku zbudowano plebanię.

W dwudziestoleciu międzywojennym liczba pielgrzymów przybywających na odpusty w Studzienicznej była nadal wysoka, gdyż w 1936 roku ok. 10 tysięcy wiernych przystąpiło do komunii, a ogólną liczbę pielgrzymów szacowano na dziesiątki tysięcy. Odpusty nie miały jedynie wymiaru religijnego, ale również patriotycznego, co daje się zauważyć w wydarzeniach z lat 1861-1862 oraz 1905-1907. W 1945 roku żołnierze NKWD aresztowali uczestników odpustów, a w 1989 r. w uroczystościach brali udział przedstawiciele Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, w tym Andrzej Wajda oraz Bronisław Geremek.

W 1973 roku Studzieniczna stała się częścią administracyjnych granic Augustowa. W latach 1978-1979 miejscowość stała się miejscem wypoczynku prymasa Stefana Wyszyńskiego. W 1995 roku obraz Matki Bożej Studzieniczańskiej, który jest kopią obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, został koronowany w obecności licznych gości, w tym prymasa Józefa Glempa, nuncjusza apostolskiego Józefa Kowalczyka oraz prezydenta Lecha Wałęsy.

W czerwcu 1999 roku sanktuarium w Studzienicznej odwiedził papież Jan Paweł II, co upamiętnia pomnik w kształcie obelisku znajdujący się obok kaplicy. Uroczystość koronacji Matki Bożej Studzieniczańskiej miała miejsce 17 września 1995 roku. Kościół w Studzienicznej został zapisany w rejestrze zabytków w 1966 roku, a zespół sakralny, który obejmuje kaplicę, dzwonnicę oraz dawny cmentarz przykościelny, został wpisany w 1980 roku. W okolicy sanktuarium znajduje się również zabytkowy cmentarz parafialny z XIX wieku.

Na terenie sanktuarium znajdują się dwa pomniki przyrody: jesion wyniosły, który rośnie ok. 10 metrów od kościoła (obwód 347 cm, wysokość 22,5 m) oraz dąb szypułkowy oddalony o około 70 metrów od kościoła (obwód 512 cm, wysokość 24,5 m).

---

Oceń: Sanktuarium Matki Bożej Studzieniczańskiej

---