Dom Turka to historyczna kamienica zlokalizowana w Augustowie, na ulicy 3 maja 16. Obiekt zbudowany został w 1900 roku w stylu imperialno-ruskim, przy ówczesnej ul. Długiej. Uważa się, że jego projektantem był architekt powiatowy Włodzimierz Ślósarski.
Przed wybuchem II wojny światowej, kamienica należała do rodziny Rechtmanów. Od roku 1922 przez pewien czas w budynku działał zakład fotograficzny prowadzony przez Judela Rotszejna. W okresie 1928-1936 kamienica gościła cukiernię, której właścicielem był Bośniak Kiamil Takosz, znany jako Turek. To właśnie od tej postaci pochodzi potoczna nazwa obiektu – Dom Turka.
Wojenne losy kamienicy są niestety mroczne. Od początku 1940 do czerwca 1941, obiekt był siedzibą NKWD i NKGB, gdzie w podziemiach aresztowano przeciwników reżimu. Na wyższych piętrach znajdowały się biura, a w podziemiach straszne warunki więzienia. W obliczu masakry NKWD, która miała miejsce 22 czerwca 1941, część więźniów ocalała, podczas gdy inne osoby, przetrzymywane w barakach przy Zarządzie Wodnym, zginęły.
Po wojnie, budynek przeszedł w ręce UB, które w latach 1945-1956 torturowało więźniów, a śledztwa IPN nie potwierdziły, by na terenie posesji istniały groby przypisywane UB. W lipcu 1945 roku, kamienica była jedną z lokalizacji przetrzymywania osób schwytanych podczas obławy augustowskiej. W kolejnych latach obiekt pełnił funkcje administracyjne, będąc siedzibą Milicji Obywatelskiej (1956-1981) oraz Wojsk Ochrony Pogranicza (1981-1992).
W 2006 roku zapadła decyzja o zwrocie kamienicy spadkobiercom rodziny Rechtmanów. Obiekt został następnie sprzedany prywatnemu przedsiębiorcy, który miał plany przeznaczenia go na cele handlowe. Władze Augustowa złożyły właścicielowi propozycję odkupu lub wymiany nieruchomości, aby umieścić w kamienicy placówki kulturalne. W 2011 roku, budynek został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-340. Natomiast w 2021 roku, jego nowym właścicielem został Instytut Pileckiego, który planuje, aby w obiekcie ulokowano oddział Instytutu oraz Muzeum Obławy Augustowskiej.
Przypisy
- a b Dom Turka wreszcie odzyskany. Augustów. Oficjalny Portal Urzędu Miasta, 02.07.2021 r. [dostęp 02.07.2021 r.]
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 14.07.2015 r.]
- Czas utrwalony. Augustowski świat Judela Rotsztejna. Suwałki-Augustów: Towarzystwo Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych „Nad Czarną Hańczą” w Suwałkach, 2014 r.
- Stracony Turek. Gazeta Współczesna. [dostęp 13.07.2015 r.]
- W byłej katowni UB ma być market. Gazeta Współczesna. [dostęp 13.07.2015 r.]
- Augustów - To będzie propozycja ostateczna. Gazeta Współczesna. [dostęp 13.07.2015 r.]
- Władze nie chcą już czekać. Gazeta Współczesna. [dostęp 13.07.2015 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica przy Rynku Zygmunta Augusta 8 w Augustowie | Kamienica Halickiego w Augustowie | Kamienica przy Rynku Zygmunta Augusta 28 w Augustowie | Biały Domek w Augustowie | Dom Drzewiarza w AugustowieOceń: Dom Turka w Augustowie