Franciszek Chełmiński to ważna postać w polskiej architekturze, która zasługuje na szczegółowe omówienie. Urodził się 23 maja 1862 roku w Augustowie, a zmarł w 1932 roku w Łodzi.
Był to artysta, który nie tylko tworzył, ale również znacząco wpływał na rozwój swojego miasta oraz całego kraju poprzez swoje projekty architektoniczne.
Życiorys
Franciszek Chełmiński był osobą, której życie i działania wpisują się w bogatą historię Łodzi. Urodził się jako syn urzędnika powiatowego i kształcił w warszawskiej szkole realnej. Po odbyciu rocznej służby wojskowej w 1883 roku przystąpił do studiów w Instytucie Inżynierów Cywilnych w Petersburgu. Jego edukacja trwała od 1883 do 1888 roku, a ukończona z tytułem inżyniera cywilnego X klasy.
W 1890 roku Chełmiński został oddelegowany do prac związanych z osuszaniem bagien na Polesiu. Między 1892 a 1911 rokiem pełnił funkcję architekta miejskiego w Łodzi, a jego teściem był Hilary Majewski, którego miejsce Zajął w urzędzie. Jednak w sierpniu 1911 roku doświadczył zwolnienia z powodu zaniedbań w służbie, które doprowadziły do pogorszenia stanu łódzkich ulic.
W trakcie swojej kariery Chełmiński sprawował nadzór nad wieloma budowlami. W 1909 roku nadzorował prace nad 49 obiektami, co świadczy o jego znaczącej roli w rozwoju miasta. Był również właścicielem kamienicy przy ulicy Dzielnej 37. Po zakończeniu I wojny światowej brak jest szczegółowych informacji dotyczących jego aktywności zawodowej oraz prywatnej.
W kwietniu 1925 roku łódzka prasa opublikowała nekrolog jego syna Romualda, który został podpisany przez rodziców. Chełmiński był nie tylko architektem, ale również projektował wille oraz pałacyki dla fabrykantów, budynki przemysłowe oraz domy dla robotników. W 1895 roku stworzył projekt herbu Łodzi, jednak mimo aprobaty gubernatora piotrkowskiego i prezydenta Łodzi Władysława Pieńkowskiego, jego projekt nie zdobył uchwały państwowej.
Projekty
Poniżej przedstawiamy szereg znaczących realizacji architektonicznych zaprojektowanych przez Franciszka Chełmińskiego, które miały miejsce w Łodzi. Każda z nich odznacza się unikalnymi cechami oraz historycznym kontekstem:
- 1894 – Pałac Scheiblerów w Łodzi (przebudowa),
- 1895 – Pałac Oskara Kona,
- 1895–1896 – Pałac Augusta Haertiga w Łodzi,
- 1895–1896 – Cerkiew św. Aleksego,
- 1896 – Beczki Grohmana w Łodzi,
- 1896 – Kamienica pod Gutenbergiem w Łodzi,
- 1896 – Kamienica Edwarda Lungena,
- 1896 – Monopol Wódczany,
- 1899–1900 – Willa Ryszarda Schimmela (później przebudowana przez Leona Lobutynowicza),
- 1900–1901 – Szpital im. Józefa Babińskiego w Łodzi,
- 1901–1903 – IV Liceum Ogólnokształcące im. Emilii Sczanieckiej w Łodzi,
- 1902 – Willa Jakuba Kestenberga,
- po 1902 – Willa Juliusza Langego,
- 1904 – Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Łodzi,
- 1910 – Pałac Gustawa Adolfa Kindermanna w Łodzi.
Te architektoniczne projekty świadczą o dużej wszechstronności i talentach Chełmińskiego, który pozostawił po sobie znaczący dorobek w przestrzeni Łodzi.
Przypisy
- Aneta A. Stawiszyńska, Robert Guse - zapomniany fabrykant, "Kronika miasta Łodzi" 2017, nr 1, ss. 5 (s. 135-139). [dostęp 23.05.2021 r.]
Oceń: Franciszek Chełmiński