Jadwiga Towarnicka

---

Życiorys

Jadwiga Towarnicka przyszła na świat 28 lipca 1919 roku w Augustowie. W swoim wczesnym okresie życia mieszkała w Białymstoku, gdzie z powodzeniem uzyskała maturę. Jej dalsza edukacja kontynuowana była w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W wyniku wybuchu II wojny światowej była zmuszona przerwać studia, jednak pozostała w stolicy. Wkrótce po tym zawarła związek małżeński z Tadeuszem Towarnickim, który był znany pod pseudonimami Naprawa oraz de Vran. Niestety, zmarł on na skutek odniesionych ran w trakcie walk na ulicy Okopowej 25, 1 sierpnia 1944 roku. Mieli razem dziecko, które przyszło na świat w trudnych okolicznościach.

Po upadku powstania warszawskiego, Jadwiga z małym synkiem Andrzejem została ewakuowana do Piaseczna. W maju 1945 roku postanowiła wrócić na swoją rodzinną Suwalszczyznę. Dzięki posiadanym umiejętnościom, uzyskanym podczas humanistycznej matury i krótkiego etapu studiów na SGGW, mogła rozpocząć pracę jako nauczycielka w jednoklasowej szkole podstawowej w Czarnem, blisko Filipowa. Wspomnienia z tego okresu są pełne emocji: „Początki były trudne. Nie mieliśmy podręczników, ani innych pomocy naukowych. Odtwarzałam więc z pamięci teksty i na papierze pergaminowym, zdobytym w jakiejś mleczarni, powstał „mój” elementarz (…) Dzieci pisały na czym się dało: rysikiem na tabliczkach, na kawałkach tapet, a za tablicę szkolną służyło pół okiennicy. Po roku pracy oprócz izby lekcyjnej były już i podstawowe sprzęty, a przy szkole boisko i ogródek. Wszystko to zrobili rodzice uczniów, którzy i mnie udzielili konkretnej pomocy: miałam z dzieckiem co jeść i na czym spać. W tamtych latach nie otrzymywaliśmy wynagrodzenia za pracę, dzięki jednak tym wspaniałym ludziom mogłam od niczego rozpocząć nowe życie”.

Po pięciu latach nauczania w suwalskim Państwowym Koedukacyjnym Gimnazjum Ogrodniczym, gdzie uczyła przedmiotów takich jak biologia, botanika, chemia i zoologia, objęła stanowisko wicedyrektora. Jej kariera dydaktyczna obejmowała również wykłady w Instytucie Kształcenia Kadr dla Rolnictwa w Janowie, gdzie pracowała przez około półtora roku.

1 listopada 1951 roku rozpoczęła nowy rozdział swojej kariery, obejmując stanowisko kierownika Powiatowej Biblioteki Publicznej w Suwałkach, a po połączeniu tej instytucji z biblioteką miejską, stała się kierownikiem nowej placówki, pełniąc tę funkcję aż do 30 czerwca 1975 roku. Po zmianach administracyjnych, jakie miały miejsce w kraju, pełniła funkcję wicedyrektora Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marii Konopnickiej w Suwałkach.

Jadwiga Towarnicka przez blisko 29 lat swoje życie zawodowe zawiodła w zakresie suwalskiego bibliotekarstwa. Była osobą niezwykle aktywną, autorką licznych wystaw promujących kulturę regionu. Jej inicjatywy przyczyniły się do rozbudowy sieci bibliotecznej na terenie powiatu i województwa suwalskiego, co znacząco poprawiło warunki pracy bibliotek oraz wspierało rozwój kadry bibliotekarskiej.

Angażowała się również w prace Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, a także była sekretarzem Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Suwalszczyzna”. Jej aktywność obejmowała również współpracę z „Gazetą Suwalską” oraz pełnienie roli przewodniczącej Komisji Rewizyjnej Suwalskiego Towarzystwa Kultury. Działała w radach powiatowych oraz wojewódzkich.

Jadwiga Towarnicka była również inicjatorką wielu działań kulturalnych, współorganizując teatrzyk lalkowy dla dzieci „Wigraszek” oraz biorąc udział w zakładaniu Muzeum Regionalnego w Suwałkach. Po przejściu na emeryturę 31 stycznia 1980 roku, znalazła zatrudnienie w bibliotece Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Jej osobiste zaangażowanie miało kluczowe znaczenie dla powstania nowej siedziby Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Suwałkach, która została oddana do użytku w 1963 roku. Nowy budynek był nowoczesny i funkcjonalny, w przeciwieństwie do poprzedniego, którego stan był daleki od idealnego: ciasno, ciemno, wilgotno.

Niestety, Jadwiga Towarnicka zmarła 23 lipca 1986 roku w wyniku krótkiej i ciężkiej choroby. Jej wkład w życie kulturalne regionu został doceniony pośmiertnie, gdy w październiku 2011 roku sala oświatowa Biblioteki Publicznej im. Marii Konopnickiej w Suwałkach otrzymała jej imię.

Życie prywatne

Jadwiga Towarnicka była córką Jana i Petroneli Kolendo. W dzieciństwie miała okazję spędzać czas w miejscowości Rudniki, która znajduje się w bliskiej okolicy Raczek. To tam, w rodzinnych stronach jej matki, znanej z rodu Woronko, tworzyły się jej pierwsze wspomnienia. W Białymstoku jej ojciec z dumą pełnił rolę dyrektora banku, natomiast matka koncentrowała się na prowadzeniu domu.

W życiu osobistym doświadczyła także tragicznych chwil – jej młodszy brat Edward stracił życie w czasie powstania warszawskiego, co pozostawiło głęboki ślad w sercu rodziny.

Jadwiga Towarnicka została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu miejskim przy ulicy Bakałarzewskiej w Suwałkach. Odpoczywa tam obok swoich rodziców, co czyni jej miejsce spoczynku symbolicznym połączeniem z bliskimi, którzy ją otaczali zarówno za życia, jak i w chwili odejścia.

Publikacje

Oto lista ważnych publikacji Jadwigi Towarnickiej, która przyczyniła się do rozwoju kultury i wiedzy na temat Suwalszczyzny. W jej dorobku można znaleźć wiele ciekawych artykułów, które odsłaniają bogactwo historii i kultury regionu.

• Budowałam moje życie od podstaw, „Kontrasty” 1969, nr 7, s. 24-25,
• Diabeł przestał mówić dobranoc…, „Kamena” 1962, nr 6, s. 9,
• Do muzyki Moniuszki, „Kontrasty” 1972, nr 11, s. 28-29,
• Pierwsze biblioteki na Suwalszczyźnie, „Kontrasty” 1971, nr 10, s. 15,
• Początki prasy suwalskiej, „Kontrasty” 1971, nr 6, s. 24,
• Podstawowe ogniwo – wieś…, „Kontrasty” 1971, nr 12, s. 4,
• Rozwój kultury i instytucji kulturalnych Suwalszczyzny w latach 1944-1964, [w: ] Studia i materiały do dziejów Suwalszczyzny, pod red. J. Antoniewicza, Białystok 1965, s. 605-617.

Odznaczenia

Jadwiga Towarnicka została uhonorowana wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które są dowodem jej zasług i wkładu w rozwój kultury oraz społeczności lokalnej. Wśród przyznanych jej wyróżnień znajdują się następujące:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego,
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
• Odznaka „Zasłużony Białostocczyźnie”,
• Odznaka „Za Zasługi dla Województwa Suwalskiego”,
• Złota Odznaka SBP i inne.

---

Oceń: Jadwiga Towarnicka

---